ಬಸವಣ್ಣನ ಪರಿಚಯ
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು.
ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ , ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು.ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಹಾರವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು (ಶಿವ ಲಿಂಗ) ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನೆ ಎಂದು. ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು.
ತನ್ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅವರು ಅನುಭವ ಮಂಟಪ, ಇಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು.ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಉದಕದೊಳಗೆ ಬಚ್ಚಿಟ್ಟ ಬಯ್ಕೆಯ ಕಿಚ್ಚಿನಂತಿದ್ದಿತ್ತು,
ಸಸಿಯೊಳಗಣ ರಸದ ರುಚಿಯಂತಿದ್ದಿತ್ತು,
ನನೆಯೊಳಗಣ ಪರಿಮಳದಂತಿದ್ದಿತ್ತು,
ನಿಮ್ಮ ನಿಲುವು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ,
ಕನ್ಯೆಯ ಸ್ನೇಹದಂತಿದ್ದಿತ್ತು.
ಇದು ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವಾಗಿದ್ದು, ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದದ್ದು. ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವವನ್ನು ಮತ್ತು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಬಗೆಗಿನ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ವಚನದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ಉದಕದೊಳಗೆ ಬಚ್ಚಿಟ್ಟ ಬಯ್ಕೆಯ ಕಿಚ್ಚಿನಂತಿದ್ದಿತ್ತು
- ಅರ್ಥ: “ನೀರಿನೊಳಗೆ ಮರೆಮಾಡಿಟ್ಟ ಬೆಂಕಿಯಂತೆ ಇತ್ತು.” ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ದೇವರ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯವನ್ನು ಒಂದು ಗುಪ್ತ ಶಕ್ತಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ಮರೆಮಾಡುವುದು ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದರೂ, ದೇವರ ಶಕ್ತಿಯು ಅಂತಹ ಅದ್ಭುತವಾದ, ಅಗೋಚರವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ಸಸಿಯೊಳಗಣ ರಸದ ರುಚಿಯಂತಿದ್ದಿತ್ತು
- ಅರ್ಥ: “ಗಿಡದೊಳಗಿನ ಸಾರದ ರುಚಿಯಂತೆ ಇತ್ತು.” ಗಿಡದಲ್ಲಿ ರಸವು ಗೋಚರಿಸದಿದ್ದರೂ ಅದರ ಸಾರವು ರುಚಿಯಲ್ಲಿ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ, ದೇವರ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅದನ್ನು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಅನುಭವಿಸಬಹುದು ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ನನೆಯೊಳಗಣ ಪರಿಮಳದಂತಿದ್ದಿತ್ತು
- ಅರ್ಥ: “ಒದ್ದೆಯೊಳಗಿನ ಸುಗಂಧದಂತೆ ಇತ್ತು.” ಒದ್ದೆಯ ಬಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಮಳವು ತುಂಬಿರುತ್ತದೆಯಾದರೂ ಅದು ಎಲ್ಲಿಂದ ಬರುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯದು. ಇದೇ ರೀತಿ ದೇವರ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯವು ಎಲ್ಲೆಡೆ ತುಂಬಿದೆ, ಆದರೆ ಅದು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ.
- ನಿಮ್ಮ ನಿಲುವು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ
- ಅರ್ಥ: “ನಿಮ್ಮ ಸ್ಥಿತಿ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನೇ.” ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಆರಾಧ್ಯ ದೈವವಾದ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನನ್ನು (ಶಿವನನ್ನು) ಸಂಬೋಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಎಲ್ಲ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಉದಾಹರಣೆಗಳು ದೇವರ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ವರ್ಣಿಸುತ್ತವೆ.
- ಕನ್ಯೆಯ ಸ್ನೇಹದಂತಿದ್ದಿತ್ತು
- ಅರ್ಥ: “ಕನ್ಯೆಯ ಸ್ನೇಹದಂತೆ ಇತ್ತು.” ಕನ್ಯೆಯ ಸ್ನೇಹವು ಪವಿತ್ರವಾದ, ನಿಷ್ಕಲ್ಮಶವಾದ ಮತ್ತು ಆತ್ಮೀಯವಾದ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ದೇವರೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧವೂ ಅಂತಹ ಶುದ್ಧವಾದ, ಭಕ್ತಿಪೂರ್ಣವಾದ ಸ್ನೇಹದಂತೆ ಇದೆ ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ದೇವರ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಗುಪ್ತವಾದ, ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಮತ್ತು ಆತ್ಮೀಯವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ದೇವರು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಇದ್ದರೂ ಗೋಚರಿಸದೇ, ಭಕ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ಮಾತ್ರ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುವ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ ಎಂಬುದು ಈ ವಚನದ ಮುಖ್ಯ ಸಂದೇಶ.
ಎನ್ನ ಮನವೆಂಬ ಮರ್ಕಟನು
ತನುವಿಕಾರವೆಂಬ ಅಲ್ಪಸುಖದಾಸೆ ಮಾಡಿ,
ವೃಥಾ ಭ್ರಮಣಗೊಂಡು, ನಾನಾ ದೆಸೆಗೆ ಲಂಘಿಸಿ ಅಳಲಿಸಿ ಬಳಲಿಸುತ್ತಿದೆ ನೋಡಾ.
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವರೆಂಬ ವೃಕ್ಷಕ್ಕೆ ಲಂಘಿಸಿ
ಅಪರಿಮಿತ ಸುಖವನೆಯ್ದದು ನೋಡಾ.
ಇದು ಮತ್ತೊಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ಅವರು ಮನಸ್ಸಿನ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ವಚನದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ತಿಳಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ಎನ್ನ ಮನವೆಂಬ ಮರ್ಕಟನು
- ಅರ್ಥ: “ನನ್ನ ಮನಸ್ಸೆಂಬ ಕೋತಿಯು.” ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಒಂದು ಕೋತಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕೋತಿಯಂತೆ ಮನಸ್ಸು ಚಂಚಲವಾಗಿದ್ದು, ಒಂದು ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ತನುವಿಕಾರವೆಂಬ ಅಲ್ಪಸುಖದಾಸೆ ಮಾಡಿ
- ಅರ್ಥ: “ದೇಹದ ವಿಕಾರಗಳೆಂಬ ಚಿಕ್ಕ ಸುಖದ ಆಸೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ.” ಮನಸ್ಸು ದೇಹದ ಭೌತಿಕ ಆಸೆಗಳಾದ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಸುಖಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡು, ಅವುಗಳನ್ನು ಬಯಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ಸುಖಗಳು ಕ್ಷಣಿಕವಾದವು ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯರಹಿತವಾದವು ಎಂಬ ತಿಳಿವಳಿಕೆ ಇದೆ.
- ವೃಥಾ ಭ್ರಮಣಗೊಂಡು, ನಾನಾ ದೆಸೆಗೆ ಲಂಘಿಸಿ ಅಳಲಿಸಿ ಬಳಲಿಸುತ್ತಿದೆ ನೋಡಾ
- ಅರ್ಥ: “ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿ ತಿರುಗಾಡಿ, ಹಲವು ದಿಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ಹಾರಿ, ತೊಳಲಿ ತಿರುಗುತ್ತಾ ಬಳಲುತ್ತಿದೆ ನೋಡಾ.” ಮನಸ್ಸು ಒಂದೆಡೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿರದೆ, ಅನಗತ್ಯವಾಗಿ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಓಡಾಡುತ್ತಾ, ಗೊಂದಲದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿ, ತನ್ನನ್ನೇ ತಾನು ತೊಂದರೆಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ.
- ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವರೆಂಬ ವೃಕ್ಷಕ್ಕೆ ಲಂಘಿಸಿ
- ಅರ್ಥ: “ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನೆಂಬ ಮರಕ್ಕೆ ತಲುಪಿ.” ಇಲ್ಲಿ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನನ್ನು (ಶಿವನನ್ನು) ಒಂದು ದೊಡ್ಡ, ಆಶ್ರಯ ನೀಡುವ ಮರಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಚಂಚಲವಾದ ಮನಸ್ಸು ದೇವರೆಂಬ ಆಶ್ರಯವನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗ ಸ್ಥಿರತೆ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ಅಪರಿಮಿತ ಸುಖವನೆಯ್ದದು ನೋಡಾ
- ಅರ್ಥ: “ಅಪಾರವಾದ ಸುಖವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು ನೋಡಾ.” ದೇವರಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದಾಗ, ಕ್ಷಣಿಕ ಸುಖಗಳಿಗಿಂತ ಶಾಶ್ವತವಾದ, ಅಪರಿಮಿತವಾದ ಆನಂದವನ್ನು ಮನಸ್ಸು ಅನುಭವಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಮನಸ್ಸಿನ ಚಂಚಲತೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಅದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಸುಖಗಳ ಹಿಂದೆ ಓಡುವ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಟೀಕಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ, ಆ ಮನಸ್ಸು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಂತಹ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆಶ್ರಯವನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗ, ಅದು ಶಾಶ್ವತವಾದ ಸುಖ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಸಂದೇಶವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.
ವಚನದ ಹುಸಿ-ನುಸುಳೆಂತು ಮಾಬುದೆನ್ನ.
ಮನದ ಮರ್ಕಟತನವೆಂತು ಮಾಬುದೆನ್ನ.
ಹೃದಯದ ಕಲ್ಮಷವೆಂತು ಮಾಬುದೆನ್ನ.
ಕಾಯವಿಕಾರಕ್ಕೆ ತರಿಸಲುವೋದೆನು.
ಎನಗಿದು ವಿಧಿಯೇ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.
ಇದು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮತ್ತೊಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚಿಂತನೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ವಚನವಾಗಿದೆ. ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಮನಸ್ಸು, ಹೃದಯ ಮತ್ತು ದೇಹದ ದೋಷಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಲ್ಲಿ ಶರಣಾಗತಿಯ ಭಾವವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ವಚನದ ಹುಸಿ-ನುಸುಳೆಂತು ಮಾಬುದೆನ್ನ
- ಅರ್ಥ: “ವಚನದ ಮೋಸ-ನುಸುಳುವಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ತೊಡೆಯಲಿ?” ಇಲ್ಲಿ “ವಚನ” ಎಂದರೆ ಮಾತು ಅಥವಾ ಭಾಷಣ. ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಇರಬಹುದಾದ ಸುಳ್ಳು ಅಥವಾ ಒಳಸಂಚನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂದು ಚಿಂತಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ತಮ್ಮ ಒಳಗಿನ ಪಾಪದ ಅರಿವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
- ಮನದ ಮರ್ಕಟತನವೆಂತು ಮಾಬುದೆನ್ನ
- ಅರ್ಥ: “ಮನಸ್ಸಿನ ಕೋತಿತನವನ್ನು ಹೇಗೆ ತೊಡೆಯಲಿ?” ಮೊದಲಿನ ವಚನದಂತೆ ಇಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಕೋತಿಗೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಚಂಚಲತೆ ಮತ್ತು ಅಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು ಅಥವಾ ತೊಡೆಯುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಮುಂದಿಡುತ್ತಾರೆ.
- ಹೃದಯದ ಕಲ್ಮಷವೆಂತು ಮಾಬುದೆನ್ನ
- ಅರ್ಥ: “ಹೃದಯದ ಕಲುಷವನ್ನು ಹೇಗೆ ತೊಡೆಯಲಿ?” “ಕಲ್ಮಷ” ಎಂದರೆ ಅಪವಿತ್ರತೆ ಅಥವಾ ಪಾಪ. ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕೆಟ್ಟ ಆಲೋಚನೆಗಳು, ದ್ವೇಷ ಅಥವಾ ಅಶುದ್ಧತೆಯನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂದು ಅವರು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ಕಾಯವಿಕಾರಕ್ಕೆ ತರಿಸಲುವೋದೆನು
- ಅರ್ಥ: “ದೇಹದ ವಿಕಾರಗಳಿಗೆ ಒಳಪಡಿಸಲೇಬೇಕೇ?” “ಕಾಯವಿಕಾರ” ಎಂದರೆ ದೇಹದ ಭೌತಿಕ ಆಸೆಗಳು ಮತ್ತು ದೋಷಗಳು. ಈ ದೇಹದ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯವೇ ಎಂಬ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನದ ಪ್ರಶ್ನೆ ಇದಾಗಿದೆ.
- ಎನಗಿದು ವಿಧಿಯೇ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ
- ಅರ್ಥ: “ನನಗೆ ಇದು ವಿಧಿಯೇ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನೇ?” ಈ ಎಲ್ಲಾ ದೋಷಗಳು—ಮಾತಿನ ಮೋಸ, ಮನಸ್ಸಿನ ಚಂಚಲತೆ, ಹೃದಯದ ಅಶುದ್ಧತೆ, ದೇಹದ ಆಸೆಗಳು—ನನ್ನ ಭಾಗ್ಯದಲ್ಲಿ ಬರೆದಿರುವುದೇ ಎಂದು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನನ್ನು (ಶಿವನನ್ನು) ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ದೇವರ ಮೇಲಿನ ಭಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಶರಣಾಗತಿಯ ಭಾವವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಒಳಗಿನ ದೋಷಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಆತ್ಮವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ—ಮಾತು, ಮನಸ್ಸು, ಹೃದಯ ಮತ್ತು ದೇಹದ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ತೊಡೆಯುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂಬ ಚಿಂತನೆ ಇದೆ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಈ ಎಲ್ಲಾ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ತಮ್ಮ ವಿಧಿಯೇ ಎಂದು ತಿಳಿದು, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯವನ್ನು ಬೇಡುವ ಭಕ್ತಿಭಾವವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಮನುಷ್ಯನ ದೌರ್ಬಲ್ಯ ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಮೇಲಿನ ನಂಬಿಕೆಯ ಸಂಗಮವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ವಿಕಳನಾದೆನು ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಧಾತುವಿಂದ.
ಮತಿಗೆಟ್ಟನು ಮನದ ವಿಕಾರದಿಂದ.
ಧೃತಿಗೆಟ್ಟೆನು ಕಾಯವಿಕಾರದಿಂದ.
ಶರಣುವೊಕ್ಕೆನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಯ್ಯ
ಎನ್ನುವನು ಕಾಯಯ್ಯ.
ಇದು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಇನ್ನೊಂದು ಭಕ್ತಿಪೂರ್ಣ ವಚನವಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಲ್ಲಿ ಶರಣಾಗತಿಯನ್ನು ಬೇಡುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ವಿಕಳನಾದೆನು ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಧಾತುವಿಂದ
- ಅರ್ಥ: “ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಗಳ ಧಾತುಗಳಿಂದ ವಿಕಾರಗೊಂಡೆ.” “ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯ” ಎಂದರೆ ಐದು ಇಂದ್ರಿಯಗಳು (ಕಣ್ಣು, ಕಿವಿ, ಮೂಗು, ಚರ್ಮ, ನಾಲಿಗೆ). ಈ ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಆಕರ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಆಸೆಗಳಿಂದ ನಾನು ದಾರಿ ತಪ್ಪಿದೆ ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ಮತಿಗೆಟ್ಟನು ಮನದ ವಿಕಾರದಿಂದ
- ಅರ್ಥ: “ಮನಸ್ಸಿನ ವಿಕಾರದಿಂದ ಬುದ್ಧಿಗೆಟ್ಟೆ.” ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಕೆಟ್ಟ ಆಲೋಚನೆಗಳು, ಆಸೆಗಳು ಮತ್ತು ಗೊಂದಲಗಳಿಂದ ನನ್ನ ತೀರ್ಮಾನ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ವಿವೇಕ ಕೆಟ್ಟುಹೋಗಿದೆ ಎಂಬ ಭಾವವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.
- ಧೃತಿಗೆಟ್ಟೆನು ಕಾಯವಿಕಾರದಿಂದ
- ಅರ್ಥ: “ದೇಹದ ವಿಕಾರದಿಂದ ಧೈರ್ಯ ಕೆಟ್ಟಿತು.” “ಧೃತಿ” ಎಂದರೆ ಧೈರ್ಯ ಅಥವಾ ಸ್ಥೈರ್ಯ. ದೇಹದ ಭೌತಿಕ ಆಸೆಗಳು ಮತ್ತು ದೋಷಗಳಿಂದ ನನ್ನ ಮನೋಬಲ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡೆ ಎಂದು ಅವರು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
- ಶರಣುವೊಕ್ಕೆನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಯ್ಯ
- ಅರ್ಥ: “ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಯ್ಯನಲ್ಲಿ ಶರಣು ಹೋಗುತ್ತೇನೆ.” ಈ ಎಲ್ಲಾ ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆಯಲು, ಬಸವಣ್ಣನವರು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಲ್ಲಿ (ಶಿವನಲ್ಲಿ) ಆಶ್ರಯವನ್ನು ಬೇಡುತ್ತಾರೆ. “ಶರಣು” ಎಂದರೆ ಶರಣಾಗತಿ ಅಥವಾ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಮರ್ಪಣೆ.
- ಎನ್ನುವನು ಕಾಯಯ್ಯ
- ಅರ್ಥ: “ನನ್ನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸು ಎನ್ನುತ್ತೇನೆ.” “ಕಾಯಯ್ಯ” ಎಂದರೆ “ರಕ್ಷಿಸುವವನೇ” ಎಂಬ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ದೇವರನ್ನು ಸಂಬೋಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ದೇವರ ಮೇಲಿನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭರವಸೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಇಂದ್ರಿಯಗಳು, ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ದೇಹದಿಂದ ಉಂಟಾದ ದೋಷಗಳನ್ನು ತೆರೆದಿಟ್ಟು, ಇವುಗಳಿಂದ ತಾವು ದಾರಿತಪ್ಪಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಈ ಎಲ್ಲಾ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದ ಪಾರಾಗಲು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಆಶ್ರಯವನ್ನು ಬೇಡಿ, ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಮನುಷ್ಯನ ದೌರ್ಬಲ್ಯ ಮತ್ತು ದೇವರ ಮೇಲಿನ ಅವಲಂಬನೆಯನ್ನು ಸುಂದರವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.
ಬೆಳೆಯ ಭೂಮಿಯಲೊಂದು ಪ್ರಳಯದ ಕಸ ಹುಟ್ಟಿ,
ತಿಳಿಯಲೀಯದು; ಎಚ್ಚರಲೀಯದು.
ಎನ್ನವಗುಣವೆಂಬ ಕಸವ ಕಿತ್ತು ಸಲಹಯ್ಯ ಲಿಂಗತಂದೆ.
ಸುಳಿದೆಗೆದು ಬೆಳೆವೆನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.
ಇದು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಒಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಕೇತಿಕ ವಚನವಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಒಳಗಿನ ದೋಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಶುದ್ಧವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ಆಸೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ಬೆಳೆಯ ಭೂಮಿಯಲೊಂದು ಪ್ರಳಯದ ಕಸ ಹುಟ್ಟಿ
- ಅರ್ಥ: “ಬೆಳೆಯುವ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರಳಯದ ಕಸ ಹುಟ್ಟಿತು.” ಇಲ್ಲಿ “ಬೆಳೆಯ ಭೂಮಿ” ಎಂದರೆ ತಮ್ಮ ಒಳಗಿನ ಆತ್ಮ ಅಥವಾ ಮನಸ್ಸು. “ಪ್ರಳಯದ ಕಸ” ಎಂದರೆ ಒಳಗಿನ ಕೆಟ್ಟ ಗುಣಗಳು ಅಥವಾ ದೋಷಗಳು, ಅವು ಆತ್ಮದ ಸಹಜ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗುತ್ತವೆ ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ತಿಳಿಯಲೀಯದು; ಎಚ್ಚರಲೀಯದು
- ಅರ್ಥ: “ತಿಳಿಯಲಾಗದು; ಎಚ್ಚರಗೊಳ್ಳಲಾಗದು.” ಈ ಕೆಟ್ಟ ಗುಣಗಳ ಉಗಮವನ್ನು ಅರಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದು ಮತ್ತು ಅವುಗಳಿಂದ ಎಚ್ಚೆತ್ತುಕೊಳ್ಳಲೂ ಆಗದು ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಒಳಗಿನ ದೋಷಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಮತ್ತು ತೊಡೆಯುವ ಕಷ್ಟವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
- ಎನ್ನವಗುಣವೆಂಬ ಕಸವ ಕಿತ್ತು ಸಲಹಯ್ಯ ಲಿಂಗತಂದೆ
- ಅರ್ಥ: “ನನ್ನ ಕೆಟ್ಟ ಗುಣಗಳೆಂಬ ಕಸವನ್ನು ಕಿತ್ತು ರಕ್ಷಿಸು ಲಿಂಗತಂದೆ.” “ಅವಗುಣ” ಎಂದರೆ ಕೆಟ್ಟ ಗುಣಗಳು ಅಥವಾ ಪಾಪದ ಆಲೋಚನೆಗಳು. “ಲಿಂಗತಂದೆ” ಎಂದರೆ ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ತಂದೆಯಂತೆ ಸಂಬೋಧಿಸುತ್ತಾ, ಈ ದೋಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ತನ್ನನ್ನು ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸಿ ರಕ್ಷಿಸುವಂತೆ ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
- ಸುಳಿದೆಗೆದು ಬೆಳೆವೆನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ
- ಅರ್ಥ: “ಸುಳಿಯನ್ನು ತೆಗೆದು ಬೆಳೆಯುತ್ತೇನೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.” “ಸುಳಿ” ಎಂದರೆ ಕೊಳೆ ಅಥವಾ ಅಡ್ಡಿಯಾಗುವ ದೋಷಗಳು. ಈ ಕೊಳೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿದ ಮೇಲೆ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ (ಶಿವನ) ಕೃಪೆಯಿಂದ ತಾನು ಶುದ್ಧವಾಗಿ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತೇನೆ ಎಂಬ ಆಶಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಒಳಗಿನ ಕೆಟ್ಟ ಗುಣಗಳನ್ನು “ಪ್ರಳಯದ ಕಸ” ಎಂದು ಹೋಲಿಸಿ, ಅವು ತಮ್ಮ ಆತ್ಮದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಿವೆ ಎಂದು ಚಿಂತಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ದೋಷಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಮತ್ತು ತೊಡೆಯಲು ಕಷ್ಟವಾದರೂ, ಶಿವನಲ್ಲಿ (ಲಿಂಗತಂದೆ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ) ಆಶ್ರಯ ಬೇಡಿ, ಅವನ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಶುದ್ಧವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ಆಸೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಆತ್ಮಶುದ್ಧಿ ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಸಹಾಯದ ಮೇಲಿನ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ನೀ ಹುಟ್ಟಿಸಿದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ, ನೀ ಕೊಂದಲ್ಲಿ ಸಾಯದೆ ಎನ್ನ ವಶವೇ ಅಯ್ಯ.
ನೀನಿರಿಸಿದಲ್ಲಿ ಇರದೆ ಎನ್ನ ವಶವೇ ಅಯ್ಯ.
ಅಕಟಕಟಾ ಎನ್ನವನೆನ್ನವನೆನ್ನಯ್ಯ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಯ್ಯ.
ಇದು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಒಂದು ಭಕ್ತಿಪೂರ್ಣ ಮತ್ತು ಶರಣಾಗತಿಯ ಭಾವವನ್ನು ತೋರಿಸುವ ವಚನವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ (ಶಿವನ) ಇಚ್ಛೆಗೆ ಒಪ್ಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ನೀ ಹುಟ್ಟಿಸಿದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ, ನೀ ಕೊಂದಲ್ಲಿ ಸಾಯದೆ ಎನ್ನ ವಶವೇ ಅಯ್ಯ
- ಅರ್ಥ: “ನೀನು ಹುಟ್ಟಿಸಿದರೆ ಹುಟ್ಟಿ, ನೀನು ಕೊಂದರೆ ಸಾಯದೆ, ಅದು ನನ್ನ ವಶದಲ್ಲಿಲ್ಲ ಅಯ್ಯಾ.” ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಜನನ ಮತ್ತು ಮರಣವನ್ನು ದೇವರ ಇಚ್ಛೆಗೆ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. “ನನ್ನ ಜೀವನ ನನ್ನ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ, ಎಲ್ಲವೂ ನಿನ್ನ ಇಚ್ಛೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದೆ” ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ನೀನಿರಿಸಿದಲ್ಲಿ ಇರದೆ ಎನ್ನ ವಶವೇ ಅಯ್ಯ
- ಅರ್ಥ: “ನೀನು ಇರಿಸಿದಲ್ಲಿ ಇರದೆ, ಅದು ನನ್ನ ವಶದಲ್ಲಿಲ್ಲ ಅಯ್ಯಾ.” ತಾನು ಎಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕು, ಏನು ಮಾಡಬೇಕು ಎಂಬುದು ಕೂಡ ತನ್ನ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ, ಎಲ್ಲವೂ ದೇವರ ಇಚ್ಛೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ಅಕಟಕಟಾ ಎನ್ನವನೆನ್ನವನೆನ್ನಯ್ಯ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಯ್ಯ
- ಅರ್ಥ: “ಅಯ್ಯೋ ಅಯ್ಯೋ, ನನ್ನನ್ನು ನನ್ನವನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಯ್ಯ.” “ಅಕಟಕಟಾ” ಎಂಬುದು ದುಃಖದ ಅಥವಾ ಆತುರದ ಭಾವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಶಬ್ದ. ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ದೇವರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿ, “ನನ್ನನ್ನು ನಿನ್ನವನನ್ನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸು” ಎಂದು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. “ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಯ್ಯ” ಎಂದು ಶಿವನನ್ನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಸಂಬೋಧಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಂಶ—ಜನನ, ಮರಣ, ಮತ್ತು ಜೀವನದ ಸ್ಥಿತಿ—ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಇಚ್ಛೆಗೆ ಒಪ್ಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ತಮಗೆ ಯಾವುದೇ ನಿಯಂತ್ರಣ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು, ದೇವರಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಶರಣಾಗತಿಯ ಭಾವವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ತಮ್ಮನ್ನು ದೇವರ ಸ್ವಂತವನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಭಾವುಕವಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಭಕ್ತಿಯ ಉತ್ತುಂಗ ಮತ್ತು ಆತ್ಮಸಮರ್ಪಣೆಯನ್ನು ಸುಂದರವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.
ಗಂಡ ಶಿವಲಿಂಗದೇವರ ಭಕ್ತ,
ಹೆಂಡತಿ ಮಾರಿಮಸಣಿಯ ಭಕ್ತೆ;
ಗಂಡ ಕೊಂಬುದು ಪಾದೋದಕಪ್ರಸಾದ,
ಹೆಂಡತಿ ಕೊಂಬುದು ಸುರೆಮಾಂಸ.
ಭಾಂಡ-ಭಾಜನ ಶುದ್ಧವಿಲ್ಲದವರ ಭಕ್ತಿ
ಹೆಂಡದ ಮಡಕೆಯ ಹೊರಗೆ ತೊಳೆದಂತೆ
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.
ಈ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವು ಒಂದು ಸಾಂಕೇತಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಟೀಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಯ ಶುದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಶುಚಿತ್ವದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ಗಂಡ ಶಿವಲಿಂಗದೇವರ ಭಕ್ತ
- ಅರ್ಥ: “ಗಂಡ ಶಿವಲಿಂಗದೇವರ ಭಕ್ತನಾಗಿದ್ದಾನೆ.” ಇಲ್ಲಿ ಗಂಡನು ಶಿವನ (ಶಿವಲಿಂಗದ) ಭಕ್ತನಾಗಿ, ಶುದ್ಧವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಾನೆ.
- ಹೆಂಡತಿ ಮಾರಿಮಸಣಿಯ ಭಕ್ತೆ
- ಅರ್ಥ: “ಹೆಂಡತಿ ಮಾರಿಮಸಣಿಯ ಭಕ್ತೆಯಾಗಿದ್ದಾಳೆ.” “ಮಾರಿಮಸಣಿ” ಎಂದರೆ ಒಂದು ಗ್ರಾಮೀಣ ದೇವತೆ, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೆಳದರ್ಜೆಯ ಆಚರಣೆಗಳು ಅಥವಾ ಅಶುದ್ಧ ಪೂಜೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹೆಂಡತಿಯು ವಿರುದ್ಧವಾದ, ಶುದ್ಧವಲ್ಲದ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಾಳೆ.
- ಗಂಡ ಕೊಂಬುದು ಪಾದೋದಕಪ್ರಸಾದ
- ಅರ್ಥ: “ಗಂಡನು ಪಾದೋದಕ ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಕುಡಿಯುತ್ತಾನೆ.” “ಪಾದೋದಕ” ಎಂದರೆ ಶಿವನ ಪಾದಗಳನ್ನು ತೊಳೆದ ನೀರು, ಇದು ಪವಿತ್ರವಾದ ಪ್ರಸಾದವಾಗಿ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಶುದ್ಧ ಭಕ್ತಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ.
- ಹೆಂಡತಿ ಕೊಂಬುದು ಸುರೆಮಾಂಸ
- ಅರ್ಥ: “ಹೆಂಡತಿಯು ಮದ್ಯ ಮತ್ತು ಮಾಂಸವನ್ನು ಕುಡಿಯುತ್ತಾಳೆ.” “ಸುರೆಮಾಂಸ” ಎಂದರೆ ಮದ್ಯ ಮತ್ತು ಮಾಂಸ, ಇವು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅಶುದ್ಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತವೆ. ಇದು ಭಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಶುದ್ಧತೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
- ಭಾಂಡ-ಭಾಜನ ಶುದ್ಧವಿಲ್ಲದವರ ಭಕ್ತಿ
- ಅರ್ಥ: “ಪಾತ್ರೆ-ಬಟ್ಟಲು ಶುದ್ಧವಿಲ್ಲದವರ ಭಕ್ತಿ.” “ಭಾಂಡ-ಭಾಜನ” ಎಂದರೆ ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ದೇಹದ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಪಾತ್ರೆಗಳು. ಒಳಗಿನ ಶುದ್ಧತೆ ಇಲ್ಲದವರ ಭಕ್ತಿಯು ಮೌಲ್ಯರಹಿತವೆಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ಹೆಂಡದ ಮಡಕೆಯ ಹೊರಗೆ ತೊಳೆದಂತೆ
- ಅರ್ಥ: “ಮದ್ಯದ ಮಡಕೆಯ ಹೊರಗೆ ತೊಳೆದಂತೆ.” ಮದ್ಯದ ಮಡಕೆಯನ್ನು ಹೊರಗಿನಿಂದ ತೊಳೆದರೂ ಒಳಗೆ ಕೊಳೆ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ, ಆಂತರಿಕ ಶುಚಿತ್ವವಿಲ್ಲದ ಭಕ್ತಿಯು ಕೇವಲ ಹೊರಗಿನ ತೋರಿಕೆಯಾಗಿ, ಪ್ರಯೋಜನವಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಉಪಮೆ ಇಲ್ಲಿದೆ.
- ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ
- ಅರ್ಥ: “ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.” ಈ ವಚನವನ್ನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಿಗೆ (ಶಿವನಿಗೆ) ಸಮರ್ಪಿಸಿ, ಆತನ ಸತ್ಯ ಭಕ್ತಿಯ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಶುದ್ಧ ಮತ್ತು ಅಶುದ್ಧ ಭಕ್ತಿಯ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಗಂಡ-ಹೆಂಡತಿಯ ಉದಾಹರಣೆಯ ಮೂಲಕ ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಗಂಡನ ಶಿವಭಕ್ತಿಯು ಶುದ್ಧತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದರೆ, ಹೆಂಡತಿಯ ಮಾರಿಮಸಣಿ ಭಕ್ತಿಯು ಅಶುದ್ಧತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಆಂತರಿಕ ಶುಚಿತ್ವವಿಲ್ಲದ ಭಕ್ತಿಯು ಕೇವಲ ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ತೊಳೆದ ಮಡಕೆಯಂತೆ ಎಂದು ಟೀಕಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಮಾರ್ಗವು ಒಳ ಮತ್ತು ಹೊರಗೆ ಶುದ್ಧವಾದ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಯಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಸಂದೇಶ ಇದರಲ್ಲಿದೆ.
ಮನೆಯೊಳಗೆ ಮನೆಯೊಡೆಯನಿದ್ದಾನೊ ಇಲ್ಲವೊ.
ಹೊಸ್ತಿಲಲ್ಲಿ ಹುಲ್ಲು ಹುಟ್ಟಿ, ಮನೆಯೊಳಗೆ ರಜ ತುಂಬಿ ಮನೆಯೊಳಗೆ ಮನೆಯೊಡೆಯನಿಲ್ಲ.
ತನುವಿನಲಿ ಹುಸಿ ತುಂಬಿ, ಮನದಲ್ಲಿ ವಿಷಯ ತುಂಬಿ ಮನೆಯೊಳಗೆ ಮನೆಯೊಡೆಯನಿಲ್ಲ.
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.
ಈ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ “ಮನೆ” ಎಂದರೆ ದೇಹ ಅಥವಾ ಆತ್ಮ, ಮತ್ತು “ಮನೆಯೊಡೆಯ” ಎಂದರೆ ದೇವರು ಅಥವಾ ಆತ್ಮದ ಸತ್ಯ ಸ್ವರೂಪ. ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಅಶುದ್ಧತೆಯಿಂದ ದೇವರ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯ ಕಳೆದುಹೋಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ಮನೆಯೊಳಗೆ ಮನೆಯೊಡೆಯನಿದ್ದಾನೊ ಇಲ್ಲವೊ
- ಅರ್ಥ: “ಮನೆಯೊಳಗೆ ಮನೆಯ ಒಡೆಯನಿದ್ದಾನೊ ಇಲ್ಲವೊ.” ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ—ನನ್ನ ದೇಹ ಅಥವಾ ಆತ್ಮದೊಳಗೆ ದೇವರು (ಮನೆಯೊಡೆಯ) ಇದ್ದಾನೊ ಇಲ್ಲವೊ ಎಂದು. ಇದು ಆತ್ಮಾವಲೋಕನದ ಆರಂಭವಾಗಿದೆ.
- ಹೊಸ್ತಿಲಲ್ಲಿ ಹುಲ್ಲು ಹುಟ್ಟಿ, ಮನೆಯೊಳಗೆ ರಜ ತುಂಬಿ ಮನೆಯೊಳಗೆ ಮನೆಯೊಡೆಯನಿಲ್ಲ
- ಅರ್ಥ: “ಹೊಸ್ತಿಲಲ್ಲಿ ಹುಲ್ಲು ಬೆಳೆದು, ಮನೆಯೊಳಗೆ ಧೂಳು ತುಂಬಿದ್ದು, ಮನೆಯೊಡೆಯ ಇಲ್ಲ.” “ಹೊಸ್ತಿಲಲ್ಲಿ ಹುಲ್ಲು” ಮತ್ತು “ರಜ ತುಂಬಿ” ಎಂದರೆ ಮನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ ಮಾಡಿದಂತೆ, ದೇಹ ಅಥವಾ ಆತ್ಮವನ್ನು ಶುದ್ಧವಾಗಿ ಇಡದಿರುವುದು. ಇದರಿಂದ ದೇವರ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯ ಇಲ್ಲವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ತನುವಿನಲಿ ಹುಸಿ ತುಂಬಿ, ಮನದಲ್ಲಿ ವಿಷಯ ತುಂಬಿ ಮನೆಯೊಳಗೆ ಮನೆಯೊಡೆಯನಿಲ್ಲ
- ಅರ್ಥ: “ದೇಹದಲ್ಲಿ ಸುಳ್ಳು ತುಂಬಿ, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಭೌತಿಕ ಆಸೆಗಳು ತುಂಬಿದ್ದು, ಮನೆಯೊಡೆಯ ಇಲ್ಲ.” “ತನುವಿನಲಿ ಹುಸಿ” ಎಂದರೆ ದೇಹದಲ್ಲಿ ತಪ್ಪು ಆಚರಣೆಗಳು ಅಥವಾ ಅಶುದ್ಧತೆ, “ಮನದಲ್ಲಿ ವಿಷಯ” ಎಂದರೆ ಇಂದ್ರಿಯ ಸುಖಗಳ ಆಸೆಗಳು. ಇವು ತುಂಬಿರುವ ಕಾರಣ ದೇವರು (ಮನೆಯೊಡೆಯ) ದೂರವಾಗಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ
- ಅರ್ಥ: “ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.” ಈ ವಚನವನ್ನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಿಗೆ (ಶಿವನಿಗೆ) ಸಮರ್ಪಿಸಿ, ಆತನ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯವನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯುವ ಆಶಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ದೇಹ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸನ್ನು “ಮನೆ”ಗೆ ಹೋಲಿಸಿ, ಅದರೊಳಗೆ ದೇವರ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯ ಇದೆಯೇ ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ದೇಹದಲ್ಲಿ ಅಶುದ್ಧತೆ (ಹುಲ್ಲು, ರಜ, ಹುಸಿ) ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಭೌತಿಕ ಆಸೆಗಳು (ವಿಷಯ) ತುಂಬಿರುವುದರಿಂದ, ದೇವರು ದೂರವಾಗಿದ್ದಾನೆ ಎಂಬ ಆತ್ಮವಿಮರ್ಶೆ ಇದೆ. ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಈ ಅಶುದ್ಧತೆಯನ್ನು ತೊಡೆದು, ಆತನ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಆಸೆಯನ್ನು ಈ ವಚನವು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಆಂತರಿಕ ಶುದ್ಧತೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಮರನನೇರಿದ ಮರ್ಕಟನಂತೆ
ಹಲವು ಕೊಂಬೆಗೆ ಹಾಯುತ್ತಲಿದ್ದೇನೆ,
ಬೆಂದ ಮನವ ನಾನೆಂತು ನಂಬುವೆನಯ್ಯಾ
ಎಂತು ನಚ್ಚುವೆನಯ್ಯಾ
ಎನ್ನ ತಂದೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಲ್ಲಿಗೆ
ಹೋಗಲೀಯದಯ್ಯಾ
ಈ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವು ಮನಸ್ಸಿನ ಚಂಚಲತೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆಶ್ರಯದ ಬಯಕೆಯನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಗೊಂದಲದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತೆರೆದಿಟ್ಟು, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿ ಬೇಡುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ಮರನನೇರಿದ ಮರ್ಕಟನಂತೆ
- ಅರ್ಥ: “ಮರವೇರಿದ ಕೋತಿಯಂತೆ.” ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಕೋತಿಗೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೋತಿಯು ಮರವೇರಿ ಒಂದು ಕೊಂಬೆಯಿಂದ ಮತ್ತೊಂದಕ್ಕೆ ಚಂಚಲವಾಗಿ ಓಡಾಡುವಂತೆ, ಮನಸ್ಸು ಸ್ಥಿರವಾಗಿರದೆ ತೊಳಲುತ್ತಿದೆ ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ಹಲವು ಕೊಂಬೆಗೆ ಹಾಯುತ್ತಲಿದ್ದೇನೆ
- ಅರ್ಥ: “ಹಲವು ಕೊಂಬೆಗಳಿಗೆ ಹಾರುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.” ಮನಸ್ಸು ಒಂದು ವಿಷಯದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದಕ್ಕೆ, ಒಂದು ಆಸೆಯಿಂದ ಮತ್ತೊಂದಕ್ಕೆ ಓಡಾಡುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಚಂಚಲತೆ ಮತ್ತು ಗೊಂದಲದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
- ಬೆಂದ ಮನವ ನಾನೆಂತು ನಂಬುವೆನಯ್ಯಾ
- ಅರ್ಥ: “ಕತ್ತಲಾದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ನಾನು ಹೇಗೆ ನಂಬಲಿ ಅಯ್ಯಾ?” “ಬೆಂದ ಮನ” ಎಂದರೆ ಗೊಂದಲದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿ, ದಾರಿ ಕಾಣದ ಮನಸ್ಸು. ಈ ಅಸ್ಥಿರ ಮನಸ್ಸಿನ ಮೇಲೆ ಭರವಸೆ ಇಡುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ.
- ಎಂತು ನಚ್ಚುವೆನಯ್ಯಾ
- ಅರ್ಥ: “ಹೇಗೆ ತೃಪ್ತಿಪಡಲಿ ಅಯ್ಯಾ?” ಈ ಚಂಚಲ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಏನನ್ನೂ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ನಂಬಲಾಗದೆ, ಶಾಂತಿ ಅಥವಾ ತೃಪ್ತಿ ದೊರೆಯುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂಬ ಆತಂಕವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.
- ಎನ್ನ ತಂದೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಲ್ಲಿಗೆ
- ಅರ್ಥ: “ನನ್ನ ತಂದೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಬಳಿಗೆ.” “ತಂದೆ” ಎಂದು ಶಿವನನ್ನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಸಂಬೋಧಿಸಿ, ಆತನಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆಯುವ ಆಸೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನೇ ತಮಗೆ ಏಕೈಕ ಆಧಾರ ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ಹೋಗಲೀಯದಯ್ಯಾ
- ಅರ್ಥ: “ಹೋಗಲಾಗದಯ್ಯಾ.” ಚಂಚಲ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದಾಗಿ ದೇವರ ಬಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ತಲುಪಲಾಗದ ದುಃಖವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಆತ್ಮವೇದನೆ ಮತ್ತು ದೇವರಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಬೇಡುವ ಭಾವನೆಯಾಗಿದೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನ ಚಂಚಲತೆಯನ್ನು “ಮರವೇರಿದ ಕೋತಿ”ಗೆ ಹೋಲಿಸಿ, ಅದು ಹಲವು ಆಸೆಗಳ ಹಿಂದೆ ಓಡಾಡುತ್ತಾ ಗೊಂದಲದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ಅಸ್ಥಿರ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಏನನ್ನೂ ನಂಬಲಾಗದೆ, ತೃಪ್ತಿಯೂ ದೊರೆಯದ ದುಃಖವನ್ನು ತೆರೆದಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಬೇಡುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ತಮ್ಮ ದೌರ್ಬಲ್ಯದಿಂದ ಆತನ ಬಳಿಗೆ ತಲುಪಲಾಗದಿರುವ ಆತಂಕವನ್ನೂ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಆತ್ಮವಿಮರ್ಶೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯ ಸಂಗಮವಾಗಿದೆ.
ದಯವಿಲ್ಲದ ಧರ್ಮವಾವುದಯ್ಯಾ ?
ದಯವೇ ಬೇಕು ಸಕಲ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ
ದಯವೇ ಧರ್ಮದ ಮೂಲವಯ್ಯಾ
ಕೂಡಲಸಂಗಯ್ಯನಂತಲ್ಲದೊಲ್ಲನಯ್ಯಾ
ಈ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವು ದಯೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುವ ಒಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಧರ್ಮದ ಮೂಲ ತತ್ವವಾಗಿ ದಯೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ದಯವಿಲ್ಲದ ಧರ್ಮವಾವುದಯ್ಯಾ ?
- ಅರ್ಥ: “ದಯೆ ಇಲ್ಲದ ಧರ್ಮ ಯಾವುದಯ್ಯಾ?” ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ—ದಯೆ ಇಲ್ಲದಿರುವ ಧರ್ಮವೆಂಬುದು ಯಾವುದು ಎಂದು. ಇದು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಆತ್ಮವಿಮರ್ಶೆಯ ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗಿದ್ದು, ದಯೆ ಇಲ್ಲದ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಮೌಲ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಭಾವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
- ದಯವೇ ಬೇಕು ಸಕಲ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ
- ಅರ್ಥ: “ದಯೆಯೇ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲೂ ಬೇಕು.” ಎಲ್ಲ ಜೀವರಾಶಿಗಳ ಮೇಲೆ—ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಸಕಲ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಮೇಲೆ—ದಯೆ ತೋರಿಸುವುದು ಅವಶ್ಯಕ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಜೀವಕಾರುಣ್ಯದ ತತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ.
- ದಯವೇ ಧರ್ಮದ ಮೂಲವಯ್ಯಾ
- ಅರ್ಥ: “ದಯೆಯೇ ಧರ್ಮದ ಮೂಲವಯ್ಯಾ.” ಧರ್ಮದ ಆಧಾರವೇ ದಯೆ ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಘೋಷಿಸುತ್ತಾರೆ. ದಯೆ ಇಲ್ಲದ ಧರ್ಮವು ಖಾಲಿಯಾಗಿದೆ; ದಯೆಯೇ ನಿಜವಾದ ಧರ್ಮದ ಸಾರವೆಂಬ ತಿಳಿವಳಿಕೆ ಇಲ್ಲಿದೆ.
- ಕೂಡಲಸಂಗಯ್ಯನಂತಲ್ಲದೊಲ್ಲನಯ್ಯಾ
- ಅರ್ಥ: “ಕೂಡಲಸಂಗಯ್ಯನಂತಹವನಿಗೆ ಇದು ಒಪ್ಪಿಗೆಯಾಗದಯ್ಯಾ.” “ಕೂಡಲಸಂಗಯ್ಯ” ಎಂದರೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ (ಶಿವ). ದಯೆಯಿಲ್ಲದ ಧರ್ಮವನ್ನು ಶಿವನಂತಹ ದೇವರು ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಶಿವನ ಭಕ್ತನಾಗಿ, ದಯೆಯೇ ತನ್ನ ಧರ್ಮದ ಮಾರ್ಗವೆಂದು ಸಾರುತ್ತಾರೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ದಯೆಯನ್ನು ಧರ್ಮದ ಮೂಲ ತತ್ವವಾಗಿ ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿದಿದ್ದಾರೆ. ದಯೆ ಇಲ್ಲದ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾ, ಎಲ್ಲ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಮೇಲೆ ದಯೆ ತೋರುವುದೇ ನಿಜವಾದ ಧರ್ಮ ಎಂಬ ಸಂದೇಶ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಂತಹ ದೇವರಿಗೆ ದಯೆಯಿಲ್ಲದ ಜೀವನ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಾಗದು ಎಂದು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ, ಭಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಕಾರುಣ್ಯವನ್ನು ಜೋಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಶಿವಭಕ್ತಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಮಾನವೀಯ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ ವಚನವಾಗಿದೆ.
Inspiring 50 Small Basavanna Vachanagalu in Kannada | ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನಗಳು
ನುಡಿದರೆ ಮುತ್ತಿನ ಹಾರದಂತಿರಬೇಕು
ನುಡಿದರೆ ಮಾಣಿಕ್ಯದ ದೀಪ್ತಿಯಂತಿರಬೇಕು
ನುಡಿದರೆ ಸ್ಫಟಿಕದ ಶಲಾಕೆಯಂತಿರಬೇಕು
ನುಡಿದರೆ ಲಿಂಗ ಮೆಚ್ಚಿ ಅಹುದಹುದೆನಬೇಕು
ನುಡಿಯೊಳಗಾಗಿ ನಡೆಯದಿದ್ದರೆ
ಕೂಡಲಸಂಗಮನೆಂತೊಲಿವನಯ್ಯ?
ಈ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವು ಮಾತಿನ ಶುದ್ಧತೆ, ಸತ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಮಾತು ಮತ್ತು ನಡತೆಯ ಸಾಮಂಜಸ್ಯದ ಅಗತ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ನುಡಿದರೆ ಮುತ್ತಿನ ಹಾರದಂತಿರಬೇಕು
- ಅರ್ಥ: “ಮಾತನಾಡಿದರೆ ಮುತ್ತಿನ ಹಾರದಂತೆ ಇರಬೇಕು.” ಮಾತು ಶುದ್ಧವಾಗಿಯೂ, ಸುಂದರವಾಗಿಯೂ, ಮೌಲ್ಯಯುತವಾಗಿಯೂ ಇರಬೇಕು, ಮುತ್ತಿನ ಹಾರದಂತೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರವಾಗಿ ಕಂಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ನುಡಿದರೆ ಮಾಣಿಕ್ಯದ ದೀಪ್ತಿಯಂತಿರಬೇಕು
- ಅರ್ಥ: “ಮಾತನಾಡಿದರೆ ಮಾಣಿಕ್ಯದ ಪ್ರಕಾಶದಂತೆ ಇರಬೇಕು.” “ಮಾಣಿಕ್ಯ” ಎಂದರೆ ರತ್ನ, ಅದರ ದೀಪ್ತಿಯಂತೆ ಮಾತು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ, ಸತ್ಯದಲ್ಲಿ ಝಗಝಗಿಸುವಂತೆ ಇರಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ನುಡಿದರೆ ಸ್ಫಟಿಕದ ಶಲಾಕೆಯಂತಿರಬೇಕು
- ಅರ್ಥ: “ಮಾತನಾಡಿದರೆ ಸ್ಫಟಿಕದ ಕೋಲಿನಂತೆ ಇರಬೇಕು.” “ಸ್ಫಟಿಕ” ಎಂದರೆ ಸ್ಫುರದ್ರೂಪಿ, ಶುದ್ಧವಾದ ಬೆಳಕಿನಂತಹ ವಸ್ತು. ಮಾತು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ, ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಲವಾಗಿ ಇರಬೇಕು ಎಂಬ ಆಶಯವಿದೆ.
- ನುಡಿದರೆ ಲಿಂಗ ಮೆಚ್ಚಿ ಅಹುದಹುದೆನಬೇಕು
- ಅರ್ಥ: “ಮಾತನಾಡಿದರೆ ಲಿಂಗ ಮೆಚ್ಚಿ ‘ಅಹುದು ಅಹುದು’ ಎನ್ನಬೇಕು.” “ಲಿಂಗ” ಎಂದರೆ ಶಿವಲಿಂಗ, ದೇವರ ಸಂಕೇತ. ಮಾತು ಎಷ್ಟು ಶುದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕೆಂದರೆ ದೇವರೇ ಅದನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿ “ಹೌದು, ಒಳ್ಳೆಯದು” ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವಂತಿರಬೇಕು ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ನುಡಿಯೊಳಗಾಗಿ ನಡೆಯದಿದ್ದರೆ
- ಅರ್ಥ: “ಮಾತಿನಂತೆ ನಡೆಯದಿದ್ದರೆ.” ಒಬ್ಬನ ಮಾತು ಮತ್ತು ನಡತೆ ಒಂದೇ ಆಗಿರಬೇಕು; ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದನ್ನು ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ತೋರದಿದ್ದರೆ ಅದು ವ್ಯರ್ಥ ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ಕೂಡಲಸಂಗಮನೆಂತೊಲಿವನಯ್ಯ?
- ಅರ್ಥ: “ಕೂಡಲಸಂಗಮನನ್ನು ಹೇಗೆ ಒಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿ ಅಯ್ಯಾ?” ಮಾತು ಶುದ್ಧವಾಗಿದ್ದು, ನಡತೆಯಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಪಾಲಿಸದಿದ್ದರೆ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ (ಶಿವನ) ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಕೃಪೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಮುಂದಿಡುತ್ತಾರೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಮಾತಿನ ಶುದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಸತ್ಯತೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಮಾತು ಮುತ್ತಿನಂತೆ ಸುಂದರವಾಗಿ, ಮಾಣಿಕ್ಯದಂತೆ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ, ಸ್ಫಟಿಕದಂತೆ ನಿರ್ಮಲವಾಗಿರಬೇಕು, ಮತ್ತು ದೇವರೇ ಮೆಚ್ಚುವಂತಿರಬೇಕು ಎಂದು ಆದರ್ಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಕೇವಲ ಮಾತು ಸಾಕಾಗದು; ಅದರೊಂದಿಗೆ ನಡತೆಯೂ ಸರಿಹೊಂದಬೇಕು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಕೃಪೆ ದೊರೆಯದು ಎಂಬ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಈ ವಚನವು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಭಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ನೈತಿಕತೆಯನ್ನು ಜೋಡಿಸುವ ಸುಂದರ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ.
ಎನಗಿಂತ ಕಿರಿಯರಿಲ್ಲ,
ಶಿವ ಭಕ್ತರಿಗಿಂತ ಹಿರಿಯರಿಲ್ಲ
ನಿಮ್ಮ ಪಾದಸಾಕ್ಷಿ, ಎನ್ನ ಮನಸಾಕ್ಷಿ
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ ಎನಗಿದೇ ದಿಭ್ಯ…
ಈ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವು ಶಿವಭಕ್ತರ ಬಗ್ಗೆ ಗೌರವ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಭಕ್ತಿಭಾವವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸದ ಜೊತೆಗೆ ಶರಣಾಗತಿಯ ಭಾವವಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ಎನಗಿಂತ ಕಿರಿಯರಿಲ್ಲ
- ಅರ್ಥ: “ನನಗಿಂತ ಕಿರಿಯರಿಲ್ಲ.” ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಾವು ಎಲ್ಲರಿಗಿಂತ ಕೆಳಗಿರುವ ಭಾವವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ತಮ್ಮ ವಿನಯತೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ಕಾಣುವ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
- ಶಿವ ಭಕ್ತರಿಗಿಂತ ಹಿರಿಯರಿಲ್ಲ
- ಅರ್ಥ: “ಶಿವ ಭಕ್ತರಿಗಿಂತ ಹಿರಿಯರಿಲ್ಲ.” ಶಿವನ ಭಕ್ತರನ್ನು ಎಲ್ಲರಿಗಿಂತ ಉನ್ನತವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತೇನೆ, ಅವರಿಗಿಂತ ತಾನು ಹಿರಿಯನಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಶಿವಭಕ್ತರ ಬಗ್ಗೆ ಅವರ ಗೌರವ ಮತ್ತು ಶಿವಭಕ್ತಿಯ ಮೇಲಿನ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
- ನಿಮ್ಮ ಪಾದಸಾಕ್ಷಿ, ಎನ್ನ ಮನಸಾಕ್ಷಿ
- ಅರ್ಥ: “ನಿಮ್ಮ ಪಾದಗಳೇ ಸಾಕ್ಷಿ, ನನ್ನ ಮನಸ್ಸೇ ಸಾಕ್ಷಿ.” “ನಿಮ್ಮ ಪಾದ” ಎಂದರೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಪಾದಗಳು, ಅವು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿವೆ. ಹಾಗೆಯೇ, ತಮ್ಮ ಮನಸ್ಸು ಕೂಡ ತಮ್ಮ ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ ಎನಗಿದೇ ದಿಭ್ಯ
- ಅರ್ಥ: “ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ, ಇದೇ ನನಗೆ ದಿವ್ಯತೆ.” “ದಿಭ್ಯ” ಎಂದರೆ ದಿವ್ಯತೆ ಅಥವಾ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆ. ಶಿವನ ಪಾದಗಳ ಸಾಕ್ಷಿ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಮನಸಾಕ್ಷಿಯ ಶುದ್ಧತೆಯೇ ತನಗೆ ದಿವ್ಯ ಆನಂದವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನನ್ನು ಸಂಬೋಧಿಸಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ವಿನಯತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾ, ಶಿವ ಭಕ್ತರನ್ನು ಉನ್ನತವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಗೌರವ ಸೂಚಿಸುತ್ತಾರೆ. ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಪಾದಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಮನಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು, ಇವೆರಡರಲ್ಲಿ ತಮಗೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ದಿವ್ಯತೆ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಭಕ್ತಿಭಾವವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಶಿವಭಕ್ತರ ಮೇಲಿನ ಗೌರವ, ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ಮತ್ತು ದೇವರಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಣೆಯ ಸುಂದರ ಸಂಗಮವಾಗಿದೆ.
ಭಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದ ಬಡವ ನಾನಯ್ಯಾ
ಕಕ್ಕಯ್ಯನ ಮನೆಯಲ್ಲೂ ಬೇಡಿದೆ,
ಚೆನ್ನಯ್ಯನ ಮನೆಯಲ್ಲೂ ಬೇಡಿದೆ
ದಾಸಯ್ಯನ ಮನೆಯಲ್ಲೂ ಬೇಡಿದೆ
ಎಲ್ಲ ಪುರಾತರು ನೆರೆದು
ಭಕ್ತಿಭಿಕ್ಷವನಿಕ್ಕಿದಡೆ ಎನ್ನ ಪಾತ್ರೆ ತುಂಬಿತ್ತು
ಕೂಡಲ ಸಂಗಮದೇವಾ.
ಈ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವು ಭಕ್ತಿಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಮತ್ತು ಶಿವಭಕ್ತರ ಸಾಂಗತ್ಯದಿಂದ ಆತ್ಮೀಯ ತೃಪ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಭಾವವನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ವಿನಯತೆ ಮತ್ತು ಶರಣರ ಸಹಾಯದ ಮೇಲಿನ ಆಶ್ರಯವಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ಭಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದ ಬಡವ ನಾನಯ್ಯಾ
- ಅರ್ಥ: “ಭಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದ ಬಡವ ನಾನು ಅಯ್ಯಾ.” ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮನ್ನು “ಭಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದ ಬಡವ” ಎಂದು ಕರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕವಾಗಿ ತಾನು ಕೊರತೆಯುಳ್ಳವನೆಂದು ವಿನಯದಿಂದ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವ ಭಾವವಾಗಿದೆ.
- ಕಕ್ಕಯ್ಯನ ಮನೆಯಲ್ಲೂ ಬೇಡಿದೆ
- ಅರ್ಥ: “ಕಕ್ಕಯ್ಯನ ಮನೆಯಲ್ಲೂ ಬೇಡಿದೆ.” “ಕಕ್ಕಯ್ಯ” ಎಂದರೆ ಒಬ್ಬ ಶಿವಶರಣ (ಬಹುಶಃ ಅಕ್ಕ ಮಹಾದೇವಿಯ ಸಂಗಾತಿ ಅಥವಾ ಇತರ ಶರಣರನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾರೆ). ಆತನ ಬಳಿ ಭಕ್ತಿಯ ಭಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಬೇಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ಚೆನ್ನಯ್ಯನ ಮನೆಯಲ್ಲೂ ಬೇಡಿದೆ
- ಅರ್ಥ: “ಚೆನ್ನಯ್ಯನ ಮನೆಯಲ್ಲೂ ಬೇಡಿದೆ.” “ಚೆನ್ನಯ್ಯ” ಎಂದರೆ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಅಥವಾ ಇತರ ಶಿವಭಕ್ತ ಶರಣ. ಆತನ ಬಳಿಯೂ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಕೇಳಿದೆ ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ದಾಸಯ್ಯನ ಮನೆಯಲ್ಲೂ ಬೇಡಿದೆ
- ಅರ್ಥ: “ದಾಸಯ್ಯನ ಮನೆಯಲ್ಲೂ ಬೇಡಿದೆ.” “ದಾಸಯ್ಯ” ಎಂದರೆ ಶಿವನ ದಾಸನಾದ ಒಬ್ಬ ಭಕ್ತ (ಬಹುಶಃ ಒಬ್ಬ ಶರಣ). ಆತನ ಬಳಿಯೂ ಭಕ್ತಿಯ ಭಿಕ್ಷೆಗಾಗಿ ಹೋಗಿದ್ದೇನೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ಎಲ್ಲ ಪುರಾತರು ನೆರೆದು
- ಅರ್ಥ: “ಎಲ್ಲ ಪುರಾತನ ಶರಣರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸೇರಿ.” “ಪುರಾತರು” ಎಂದರೆ ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದ ಶಿವಭಕ್ತ ಶರಣರು. ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸೇರಿದಾಗ ಎಂಬ ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾರೆ.
- ಭಕ್ತಿಭಿಕ್ಷವನಿಕ್ಕಿದಡೆ ಎನ್ನ ಪಾತ್ರೆ ತುಂಬಿತ್ತು
- ಅರ್ಥ: “ಭಕ್ತಿಯ ಭಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟರೆ ನನ್ನ ಪಾತ್ರೆ ತುಂಬಿತು.” ಶರಣರು ತಮಗೆ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ದಾನವಾಗಿ ನೀಡಿದಾಗ, ತನ್ನ ಆತ್ಮದ “ಪಾತ್ರೆ” ತುಂಬಿ ತೃಪ್ತಿಯಾಯಿತು ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ತೃಪ್ತಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ.
- ಕೂಡಲ ಸಂಗಮದೇವಾ
- ಅರ್ಥ: “ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ.” ಈ ವಚನವನ್ನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಿಗೆ (ಶಿವನಿಗೆ) ಸಮರ್ಪಿಸಿ, ಆತನ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಶರಣರ ಸಂಗತ್ಯದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ ದೊರೆತು ತೃಪ್ತಿಯಾಯಿತು ಎಂಬ ಭಾವವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮನ್ನು ಭಕ್ತಿರಹಿತ ಬಡವನೆಂದು ವಿನಯದಿಂದ ಕರೆದು, ಶಿವಶರಣರಾದ ಕಕ್ಕಯ್ಯ, ಚೆನ್ನಯ್ಯ, ದಾಸಯ್ಯರ ಬಳಿ ಭಕ್ತಿಯ ಭಿಕ್ಷೆ ಬೇಡಿದ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಎಲ್ಲ ಶರಣರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ದಾನ ಮಾಡಿದಾಗ, ತಮ್ಮ ಆತ್ಮದ ಪಾತ್ರೆ ತುಂಬಿ ತೃಪ್ತಿಯಾಯಿತು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಕೃಪೆ ಮತ್ತು ಶರಣರ ಸಾಂಗತ್ಯವೇ ತಮಗೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಪತ್ತು ಎಂಬ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಈ ವಚನವು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಕಳಬೇಡ
ಕೊಲಬೇಡ
ಹುಸಿಯ ನುಡಿಯಲು ಬೇಡ
ಮುನಿಯಬೇಡ
ಅನ್ಯರಿಗೆ ಅಸಹ್ಯಪಡಬೇಡ
ತನ್ನ ಬಣ್ಣಿಸಬೇಡ
ಇದಿರ ಹಳಿಯಲು ಬೇಡ. ಇದೇ ಅಂತರಂಗಶುದ್ಧಿ
ಇದೇ ಬಹಿರಂಗಶುದ್ಧಿ ಇದೇ ನಮ್ಮ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವರನೊಲಿಸುವ ಪರಿ.
ಈ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವು ಒಂದು ಆದರ್ಶ ಜೀವನ ನೀತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಹಾಗೂ ಬಾಹ್ಯ ಶುದ್ಧತೆಯ ಮೂಲಕ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನನ್ನು ಒಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ತೋರುವ ಸುಂದರ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ನೈತಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ಕಳಬೇಡ
- ಅರ್ಥ: “ಕಳ್ಳತನ ಮಾಡಬೇಡ.” ಇತರರ ಸೊತ್ತನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ತಪ್ಪು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ.
- ಕೊಲಬೇಡ
- ಅರ್ಥ: “ಕೊಲೆ ಮಾಡಬೇಡ.” ಯಾವುದೇ ಜೀವಿಗೆ ಹಾನಿ ಮಾಡಬಾರದು ಎಂಬ ಅಹಿಂಸೆಯ ತತ್ವವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ.
- ಹುಸಿಯ ನುಡಿಯಲು ಬೇಡ
- ಅರ್ಥ: “ಸುಳ್ಳು ಮಾತನಾಡಬೇಡ.” ಸತ್ಯವೇ ಮಾತಿನ ಆಧಾರವಾಗಿರಬೇಕು; ಸುಳ್ಳು ಹೇಳುವುದು ತಪ್ಪು ಎಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ.
- ಮುನಿಯಬೇಡ
- ಅರ್ಥ: “ಕೋಪಗೊಳ್ಳಬೇಡ.” ಮನಸ್ಸನ್ನು ಶಾಂತವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಕೋಪವನ್ನು ತೊರೆಯಬೇಕು ಎಂಬ ಶಾಂತಿಯ ಸಂದೇಶವಿದೆ.
- ಅನ್ಯರಿಗೆ ಅಸಹ್ಯಪಡಬೇಡ
- ಅರ್ಥ: “ಇತರರ ಬಗ್ಗೆ ತಿರಸ್ಕಾರ ತೋರಬೇಡ.” ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ಗೌರವಿಸಿ, ಯಾರ ಬಗ್ಗೆಯೂ ದ್ವೇಷ ಭಾವನೆ ಇಡಬಾರದು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ತನ್ನ ಬಣ್ಣಿಸಬೇಡ
- ಅರ್ಥ: “ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಹೊಗಳಿಕೊಳ್ಳಬೇಡ.” ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ತೊರೆದು ವಿನಯವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂಬ ವಿನಮ್ರತೆಯ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ಇದಿರ ಹಳಿಯಲು ಬೇಡ
- ಅರ್ಥ: “ಮುಂದಿರುವವರನ್ನು ನಿಂದಿಸಬೇಡ.” ಎದುರಿಗಿರುವವರನ್ನು (ಅಂದರೆ ಯಾರೇ ಆಗಲಿ) ಕೆಡಿಸುವಂತೆ ಮಾತನಾಡಬಾರದು; ಇತರರನ್ನು ಗೌರವಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಸಂದೇಶವಿದೆ.
- ಇದೇ ಅಂತರಂಗಶುದ್ಧಿ
- ಅರ್ಥ: “ಇದೇ ಆಂತರಿಕ ಶುದ್ಧತೆ.” ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸುವುದು ಮನಸ್ಸಿನ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ಇದೇ ಬಹಿರಂಗಶುದ್ಧಿ
- ಅರ್ಥ: “ಇದೇ ಬಾಹ್ಯ ಶುದ್ಧತೆ.” ಈ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ತರುವುದು ಒಬ್ಬರ ಹೊರಗಿನ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ಇದೇ ನಮ್ಮ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವರನೊಲಿಸುವ ಪರಿ
- ಅರ್ಥ: “ಇದೇ ನಮ್ಮ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನನ್ನು ಒಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮಾರ್ಗ.” ಈ ಎಲ್ಲ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ಆಂತರಿಕ ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯ ಶುದ್ಧತೆ ಸಾಧಿಸಿದರೆ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ (ಶಿವನ) ಕೃಪೆ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು ಎಂದು ಸಾರುತ್ತಾರೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಒಂದು ಸರಳ ಆದರೆ ಆಳವಾದ ಜೀವನ ನೀತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ—ಕಳ್ಳತನ, ಕೊಲೆ, ಸುಳ್ಳು, ಕೋಪ, ತಿರಸ್ಕಾರ, ಅಹಂಕಾರ ಮತ್ತು ನಿಂದನೆಯನ್ನು ತೊರೆಯಿರಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ಗುಣಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಜೀವಿಸುವುದೇ ಆಂತರಿಕ ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ದಾರಿ, ಮತ್ತು ಇದೇ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನನ್ನು ಒಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮಾರ್ಗ ಎಂಬ ಸಂದೇಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಭಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ನೈತಿಕ ಜೀವನದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುವ ವಚನವಾಗಿದೆ.
ಲೋಕದ ಡೊಂಕ ನೀವೇಕೆ ತಿದ್ದುವಿರಿ
ನಿಮ್ಮ ನಿಮ್ಮ ತನುವ ಸಂತೈಸಿಕೊಳ್ಳಿ;
ನಿಮ್ಮ ನಿಮ್ಮ ಮನವ ಸಂತೈಸಿಕೊಳ್ಳಿ.
ನೆರೆಮನೆಯ ದಃಖಕ್ಕೆ ಅಳುವವರ
ಮೆಚ್ಚ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.
ಈ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವು ಆತ್ಮಾವಲೋಕನ ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂ-ಸಂಯಮದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುವ ಒಂದು ಸರಳ ಆದರೆ ಆಳವಾದ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಲೋಕದ ದೋಷಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸುವ ಬದಲು ತನ್ನ ಒಳಗಿನ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ಗಮನ ಕೊಡುವಂತೆ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ಲೋಕದ ಡೊಂಕ ನೀವೇಕೆ ತಿದ್ದುವಿರಿ
- ಅರ್ಥ: “ಲೋಕದ ಕೊಂಕುತನವನ್ನು ನೀವು ಏಕೆ ಸರಿಮಾಡುತ್ತೀರಿ?” “ಡೊಂಕ” ಎಂದರೆ ಕೊಂಕುತನ ಅಥವಾ ತಪ್ಪುಗಳು. ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಲೋಕದ ದೋಷಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಹೋಗುವ ಬದಲು ತಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಗಮನ ಹರಿಸುವಂತೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಆತ್ಮವಿಮರ್ಶೆಗೆ ಕರೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.
- ನಿಮ್ಮ ನಿಮ್ಮ ತನುವ ಸಂತೈಸಿಕೊಳ್ಳಿ
- ಅರ್ಥ: “ನಿಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನು ಸಂತೈಸಿಕೊಳ್ಳಿ.” “ಸಂತೈಸಿಕೊಳ್ಳಿ” ಎಂದರೆ ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸಿ ಅಥವಾ ಸರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ. ಲೋಕವನ್ನು ತಿದ್ದುವ ಮೊದಲು ತಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನು (ಅಂದರೆ ಭೌತಿಕ ಆಸೆಗಳು, ಕ್ರಿಯೆಗಳು) ಶುದ್ಧವಾಗಿಡಿ ಎಂಬ ಸಲಹೆ ಇದೆ.
- ನಿಮ್ಮ ನಿಮ್ಮ ಮನವ ಸಂತೈಸಿಕೊಳ್ಳಿ
- ಅರ್ಥ: “ನಿಮ್ಮ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸಂತೈಸಿಕೊಳ್ಳಿ.” ಮನಸ್ಸಿನ ಚಂಚಲತೆ, ಕೆಟ್ಟ ಆಲೋಚನೆಗಳು ಮತ್ತು ದೋಷಗಳನ್ನು ತೊಡೆದು, ಶಾಂತವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಆಂತರಿಕ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
- ನೆರೆಮನೆಯ ದಃಖಕ್ಕೆ ಅಳುವವರ ಮೆಚ್ಚ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ
- ಅರ್ಥ: “ನೆರೆಮನೆಯ ದುಃಖಕ್ಕೆ ಅಳುವವರನ್ನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ ಮೆಚ್ಚುತ್ತಾನೆ.” ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಸರಿಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಬಳಿಕ, ಇತರರ ದುಃಖಕ್ಕೆ ಸಹಾನುಭೂತಿ ತೋರುವವರನ್ನು (ಅಂದರೆ ಕರುಣೆಯಿಂದ ಅಳುವವರನ್ನು) ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ (ಶಿವ) ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಸ್ವಯಂ-ಶುದ್ಧತೆಯ ನಂತರ ಇತರರ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ತೋರುವ ಗುಣವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಲೋಕದ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಟೀಕಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ತಮ್ಮ ದೇಹ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಸಲಹೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಆತ್ಮಾವಲೋಕನ ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂ-ಸಂಯಮದಿಂದ ಶುದ್ಧರಾದ ನಂತರ, ಇತರರ ದುಃಖದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿ ಸಹಾನುಭೂತಿ ತೋರುವವರನ್ನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ ಮೆಚ್ಚುತ್ತಾನೆ ಎಂಬ ಸಂದೇಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಆಂತರಿಕ ಶುದ್ಧತೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ಸಮತೋಲನಗೊಳಿಸುವ ಆದರ್ಶವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ದೇವಲೋಕ ಮರ್ತ್ಯಲೋಕವೆಂಬುದು
ಬೇರಿಲ್ಲ ಕಾಣಿರಣ್ಣ.
ಸತ್ಯವ ನುಡಿವುದೇ ದೇವಲೋಕ!
ಮಿಥ್ಯವ ನುಡಿವುದೇ ಮರ್ತ್ಯಲೋಕ!
ಆಚಾರವೇ ಸ್ವರ್ಗ! ಅನಾಚಾರವೇ ನರಕ!
ನೀವೇ ಪ್ರಮಾಣ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.
ಈ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ಲೋಕಗಳ ನಿಜವಾದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸತ್ಯ, ಆಚಾರ ಮತ್ತು ನಡತೆಯ ಮೂಲಕ ಸ್ವರ್ಗ ಮತ್ತು ನರಕವನ್ನು ಈ ಜೀವನದಲ್ಲೇ ಅನುಭವಿಸಬಹುದು ಎಂಬ ಭಾವವನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ದೇವಲೋಕ ಮರ್ತ್ಯಲೋಕವೆಂಬುದು ಬೇರಿಲ್ಲ ಕಾಣಿರಣ್ಣ
- ಅರ್ಥ: “ದೇವಲೋಕ ಮತ್ತು ಮರ್ತ್ಯಲೋಕ ಎಂಬುದು ಬೇರೆಯೇ ಇಲ್ಲ, ನೋಡಿರಿ ಅಣ್ಣಾ.” “ದೇವಲೋಕ” ಎಂದರೆ ದೇವರ ಲೋಕ ಅಥವಾ ಸ್ವರ್ಗ, “ಮರ್ತ್ಯಲೋಕ” ಎಂದರೆ ಮನುಷ್ಯರ ಭೂಲೋಕ. ಇವೆರಡೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲ, ಆದರೆ ನಮ್ಮ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಇವೆ ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ಸತ್ಯವ ನುಡಿವುದೇ ದೇವಲೋಕ!
- ಅರ್ಥ: “ಸತ್ಯವನ್ನು ಮಾತನಾಡುವುದೇ ದೇವಲೋಕ!” ಸತ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುವವನ ಜೀವನವೇ ಸ್ವರ್ಗದಂತೆ ಆಗುತ್ತದೆ. ಸತ್ಯವೇ ದೇವಲೋಕದ ಸಾರ ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ಮಿಥ್ಯವ ನುಡಿವುದೇ ಮರ್ತ್ಯಲೋಕ!
- ಅರ್ಥ: “ಸುಳ್ಳನ್ನು ಮಾತನಾಡುವುದೇ ಮರ್ತ್ಯಲೋಕ!” “ಮಿಥ್ಯ” ಎಂದರೆ ಸುಳ್ಳು ಅಥವಾ ಭ್ರಮೆ. ಸುಳ್ಳು ಹೇಳುವವನ ಜೀವನವು ಭೂಲೋಕದಂತಹ ಕೀಳು ಸ್ಥಿತಿಗೆ ತಲುಪುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ.
- ಆಚಾರವೇ ಸ್ವರ್ಗ! ಅನಾಚಾರವೇ ನರಕ!
- ಅರ್ಥ: “ಆಚಾರವೇ ಸ್ವರ್ಗ! ಅನಾಚಾರವೇ ನರಕ!” “ಆಚಾರ” ಎಂದರೆ ಸತ್‌ಪ್ರವರ್ತನೆ ಅಥವಾ ಒಳ್ಳೆಯ ನಡತೆ, ಅದು ಸ್ವರ್ಗವನ್ನು ತರುತ್ತದೆ. “ಅನಾಚಾರ” ಎಂದರೆ ಕೆಟ್ಟ ಆಚರಣೆ, ಅದು ನರಕವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಇವೆರಡೂ ನಮ್ಮ ಕೃತ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿವೆ ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ನೀವೇ ಪ್ರಮಾಣ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ
- ಅರ್ಥ: “ನೀವೇ ಸಾಕ್ಷಿ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.” ಈ ಎಲ್ಲ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ (ಶಿವ) ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಆತನ ಮುಂದೆ ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಆಚಾರವೇ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಎಂಬ ಭಕ್ತಿಭಾವವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ದೇವಲೋಕ ಮತ್ತು ಮರ್ತ್ಯಲೋಕ, ಸ್ವರ್ಗ ಮತ್ತು ನರಕ ಎಂಬುದು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ನಮ್ಮ ಮಾತು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸತ್ಯವನ್ನು ಮಾತನಾಡುವುದು ಮತ್ತು ಒಳ್ಳೆಯ ಆಚಾರವನ್ನು ಪಾಲಿಸುವುದು ದೇವಲೋಕವನ್ನು ಅಥವಾ ಸ್ವರ್ಗವನ್ನು ತರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಸುಳ್ಳು ಮತ್ತು ಅನಾಚಾರವು ಮರ್ತ್ಯಲೋಕ ಅಥವಾ ನರಕವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನೇ ಈ ತತ್ವಗಳ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಭಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಾರುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ನೀತಿಯ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುವ ವಚನವಾಗಿದೆ.
ಇವನಾರವ, ಇವನಾರವ, ಇವನಾರವನೆಂದೆನಿಸದಿರಯ್ಯಾ.
ಇವ ನಮ್ಮವ, ಇವ ನಮ್ಮವ, ಇವ ನಮ್ಮವನೆಂದೆನಿಸಯ್ಯಾ.
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ
ನಿಮ್ಮ ಮನೆಯ ಮಗನೆಂದೆನಿಸಯ್ಯಾ..
ಈ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವು ಶಿವಭಕ್ತರ ಸಮಾನತೆಯ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನೊಂದಿಗಿನ ಆತ್ಮೀಯ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಭಕ್ತಿಪೂರ್ಣ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರ ಒಡನಾಟದಲ್ಲಿ ಜಾತಿ, ಕುಲ, ಗೋತ್ರದ ಭೇದವಿಲ್ಲದ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಭಾವವಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ಇವನಾರವ, ಇವನಾರವ, ಇವನಾರವನೆಂದೆನಿಸದಿರಯ್ಯಾ
- ಅರ್ಥ: “ಇವನು ಯಾರು, ಇವನು ಯಾರು, ಇವನು ಯಾರೆಂದು ತಿಳಿಸಬೇಡ ಅಯ್ಯಾ.” ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಶಿವಭಕ್ತರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ, ಅವರ ಗುರುತು, ಜಾತಿ ಅಥವಾ ಹಿನ್ನೆಲೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಡ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಭಕ್ತರಲ್ಲಿ ಭೇದಭಾವ ಮಾಡುವುದು ತಪ್ಪು ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ಇವ ನಮ್ಮವ, ಇವ ನಮ್ಮವ, ಇವ ನಮ್ಮವನೆಂದೆನಿಸಯ್ಯಾ
- ಅರ್ಥ: “ಇವನು ನಮ್ಮವನು, ಇವನು ನಮ್ಮವನು, ಇವನು ನಮ್ಮವನೆಂದು ತಿಳಿ ಅಯ್ಯಾ.” ಎಲ್ಲ ಶಿವಭಕ್ತರೂ ಒಂದೇ ಕುಟುಂಬದವರಂತೆ, “ನಮ್ಮವರು” ಎಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಸಮಾನತೆಯ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಶಿವಭಕ್ತರ ಐಕ್ಯತೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ.
- ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ
- ಅರ್ಥ: “ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ.” ಈ ವಚನವನ್ನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಿಗೆ (ಶಿವನಿಗೆ) ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಾ, ಆತನ ಭಕ್ತರೆಲ್ಲರೂ ಒಂದೇ ಎಂಬ ಭಾವವನ್ನು ಆತನ ಮುಂದೆ ಇಡುತ್ತಾರೆ.
- ನಿಮ್ಮ ಮನೆಯ ಮಗನೆಂದೆನಿಸಯ್ಯಾ
- ಅರ್ಥ: “ನಿಮ್ಮ ಮನೆಯ ಮಗನೆಂದು ತಿಳಿ ಅಯ್ಯಾ.” ಶಿವಭಕ್ತರೆಲ್ಲರೂ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಮನೆಯ ಮಕ್ಕಳಂತೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಬೇಕು. ಇದು ದೇವರೊಂದಿಗಿನ ಆತ್ಮೀಯ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಮತ್ತು ಭಕ್ತರನ್ನು ಒಂದು ಕುಟುಂಬದಂತೆ ಕಾಣುವ ಆಶಯವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಶಿವಭಕ್ತರ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಭೇದಭಾವ ಮಾಡಬಾರದು ಎಂದು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. “ಇವನು ಯಾರು?” ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಬದಲು, “ಇವನು ನಮ್ಮವನು” ಎಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಎಲ್ಲ ಭಕ್ತರನ್ನೂ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಮನೆಯ ಮಕ್ಕಳಂತೆ ಕಾಣಬೇಕು ಎಂಬ ಸಂದೇಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಭಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ, ಐಕ್ಯತೆ ಮತ್ತು ದೇವರೊಂದಿಗಿನ ಆತ್ಮೀಯತೆಯನ್ನು ಸಾರುವ ಸುಂದರ ವಚನವಾಗಿದೆ.
ಉಳ್ಳವರು ಶಿವಾಲಯ ಮಾಡಿಹರು
ನಾನೇನ ಮಾಡುವೆ ಬಡವನಯ್ಯಾ
ಎನ್ನ ಕಾಲೇ ಕಂಬ
ದೇಹವೇ ದೇಗುಲ
ಶಿರ ಹೊನ್ನಕಲಶವಯ್ಯಾ
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ,
ಕೇಳಯ್ಯಾ
ಸ್ಥಾವರಕ್ಕಳಿವುಂಟು
ಜಂಗಮಕ್ಕಳಿವಿಲ್ಲ.
ಈ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯ ಸರಳತೆ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಭಕ್ತಿಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುವ ಒಂದು ಸುಂದರ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಭೌತಿಕ ಸಂಪತ್ತಿನ ಕೊರತೆ ಇದ್ದರೂ ತನ್ನ ದೇಹವನ್ನೇ ದೇವಾಲಯವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಶಿವನನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವ ಭಾವವಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ:
- ಉಳ್ಳವರು ಶಿವಾಲಯ ಮಾಡಿಹರು
- ಅರ್ಥ: “ಶ್ರೀಮಂತರು ಶಿವನ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.” ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಬಡತನವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ, ಸಂಪತ್ತು ಇರುವವರು ದೊಡ್ಡ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ನಾನೇನ ಮಾಡುವೆ ಬಡವನಯ್ಯಾ
- ಅರ್ಥ: “ನಾನು ಬಡವನಾಗಿ ಏನು ಮಾಡಲಿ ಅಯ್ಯಾ?” ಬಡತನದಿಂದ ತಾನು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾಗದ ತನ್ನ ಅಸಹಾಯಕತೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ.
- ಎನ್ನ ಕಾಲೇ ಕಂಬ
- ಅರ್ಥ: “ನನ್ನ ಕಾಲೇ ಕಂಬವಾಗಿದೆ.” ತನ್ನ ಕಾಲುಗಳನ್ನು ದೇವಾಲಯದ ಕಂಬಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಂದರೆ, ತನ್ನ ದೇಹವನ್ನೇ ದೇವಾಲಯವಾಗಿ ಭಾವಿಸುವ ಆಲೋಚನೆ ಇಲ್ಲಿದೆ.
- ದೇಹವೇ ದೇಗುಲ
- ಅರ್ಥ: “ದೇಹವೇ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ.” ತನ್ನ ದೇಹವನ್ನು ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ದೇವಸ್ಥಾನವೆಂದು ಘೋಷಿಸುತ್ತಾರೆ. ಭೌತಿಕ ದೇವಾಲಯದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ, ದೇಹವೇ ಶಿವನ ವಾಸಸ್ಥಾನ ಎಂಬ ಭಾವವಿದೆ.
- ಶಿರ ಹೊನ್ನಕಲಶವಯ್ಯಾ
- ಅರ್ಥ: “ತಲೆಯೇ ಚಿನ್ನದ ಕಳಶವಯ್ಯಾ.” ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲಿರುವ ಚಿನ್ನದ ಕಳಶದಂತೆ ತನ್ನ ತಲೆಯನ್ನು ಹೋಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ತನ್ನ ಆತ್ಮದ ಶುದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತ ಭಾವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
- ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ, ಕೇಳಯ್ಯಾ
- ಅರ್ಥ: “ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ, ಕೇಳಯ್ಯಾ.” ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನನ್ನು (ಶಿವನನ್ನು) ಸಂಬೋಧಿಸಿ, ತನ್ನ ಈ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಕೇಳುವಂತೆ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ.
- ಸ್ಥಾವರಕ್ಕಳಿವುಂಟು, ಜಂಗಮಕ್ಕಳಿವಿಲ್ಲ
- ಅರ್ಥ: “ಸ್ಥಾವರಕ್ಕೆ ಕೊನೆ ಇದೆ, ಜಂಗಮಕ್ಕೆ ಕೊನೆ ಇಲ್ಲ.” “ಸ್ಥಾವರ” ಎಂದರೆ ಸ್ಥಿರವಾದ ವಸ್ತುಗಳು (ಉದಾ: ದೇವಾಲಯದಂತಹ ಭೌತಿಕ ರಚನೆಗಳು), ಅವು ನಾಶವಾಗುತ್ತವೆ. “ಜಂಗಮ” ಎಂದರೆ ಚಲಿಸುವವರು (ಅಂದರೆ ಜೀವಂತ ಭಕ್ತರು ಅಥವಾ ಆತ್ಮ), ಅದು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿದೆ. ಭೌತಿಕ ದೇವಾಲಯಕ್ಕಿಂತ ಜೀವಂತ ಭಕ್ತಿಯೇ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಎಂಬ ಸಂದೇಶವಿದೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ:
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಾವು ಬಡವನಾಗಿದ್ದರೂ ಶಿವನಿಗೆ ದೇವಾಲಯ ಕಟ್ಟಲಾಗದಿದ್ದರೂ ತೊಂದರೆಯಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ತನ್ನ ಕಾಲುಗಳನ್ನು ಕಂಬವಾಗಿ, ದೇಹವನ್ನು ದೇಗುಲವಾಗಿ, ತಲೆಯನ್ನು ಕಳಶವಾಗಿ ಭಾವಿಸಿ, ತನ್ನ ಆತ್ಮವನ್ನೇ ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸ್ಥಾವರವಾದ ದೇವಾಲಯಗಳು ನಾಶವಾಗುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಜಂಗಮವಾದ ಭಕ್ತಿಯು ಶಾಶ್ವತ ಎಂಬ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸತ್ಯವನ್ನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಮುಂದೆ ತೆರೆದಿಡುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಭಕ್ತಿಯ ಸರಳತೆ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಶುದ್ಧತೆಯ ಮೇಲೆ ಒತ್ತು ನೀಡುವ ವಚನವಾಗಿದೆ.
Kannada Keywords:
ಭಕ್ತಿ, ಶಿವ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ, ದಯೆ, ಸತ್ಯ, ಆಚಾರ, ಶುದ್ಧತೆ, ಮನಸ್ಸು, ದೇಹ, ಆತ್ಮ, ಸಮಾನತೆ, ವಿನಯ, ಜಂಗಮ, ಸ್ಥಾವರ, ಧರ್ಮ, ಕರುಣೆ, ನೀತಿ, ಶರಣಾಗತಿ, ಲಿಂಗ, ಆಂತರಿಕ ಶುದ್ಧತೆ, ಬಾಹ್ಯ ಶುದ್ಧತೆ, ಸ್ವರ್ಗ, ನರಕ, ಐಕ್ಯತೆ, ಪಾದ, ಮನಸಾಕ್ಷಿ
English Keywords:
Devotion, Shiva, Kudalasangamadeva, Compassion, Truth, Conduct, Purity, Mind, Body, Soul, Equality, Humility, Jangama, Sthavara, Dharma, Mercy, Morality, Surrender, Linga, Inner Purity, Outer Purity, Heaven, Hell, Unity, Feet, Conscience
These keywords capture the essence of Basavanna’s vachanas, including his emphasis on devotion to Shiva, moral values, inner and outer purity, equality among devotees, and the spiritual significance of the self as a temple. They can be used for a website to highlight his teachings and philosophy effectively.